De steden in Nederland en de rest van wereld groeien. Een gevolg is de krapte op de huizenmarkt waardoor de prijzen van woningen sky high geworden zijn. Je zou bijna de indruk krijgen dat iedereen in de stad wil wonen en dat het platteland leegloopt. Tot voor kort was dit de overheersende gedachte, maar is dat ook werkelijk zo? Hoe aantrekkelijk is de stad, of meer precies voor wie is de stad aantrekkelijk?

Na je eindexamen begin je met een vervolgopleiding in de stad; MBO, HBO of universiteit. Soms betekent dit dat je op kamers gaat wonen. Na afronding van je opleiding blijft de stad trekken. Er zijn meer, verschillende banen ook voor hoger opgeleiden. In de kernen op het platteland is dat niet het geval. En zo groeit de stad en blijft hij mensen aantrekken.

Al in de negentiende eeuw werd in Schotland onderzoek gedaan naar de binnenlandse migratie; van het platteland naar de steden als gevolg van de industrialisatie. Hele gezinnen vertrokken uit hun geboortedorp en gingen naar de industriesteden op zoek naar werk en een beter bestaan. De overvolle en vaak ziekmakende steden van die tijd waren het gevolg.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft midden oktober van dit jaar een rapport gepresenteerd getiteld ‘Trek naar en van de stad. Veranderingen in verhuispatronen, 1996-2018’. En wat blijkt? Er trekken de laatste 22 jaren nog steeds meer mensen naar de stad dan er uit vertrekken, maar dat zijn vooral jongeren terwijl de 30-plussers de stad juist verlaten. Daarnaast is het aantal personen dat jonger is dan 30 en dat de stad weer verlaat de laatste 10 jaar gestegen. Eigenlijk groeien de steden alleen nog maar, volgens het onderzoek van het PBL, door verhuizingen vanuit het buitenland.

In de jaren negentig van de vorige eeuw en het begin van deze eeuw verhuisden in landelijk opzicht gezinnen en mensen die zich dat konden veroorloven naar een plekje buiten de stad. Sub-urbanisatie wordt dat genoemd. Het PBL stelt : “Als we alleen kijken naar de binnenlandse verhuisstromen dan lijkt het dus wel mee te vallen met de populariteit van de grote steden als woonplek.” Of er sprake is van een trendbreuk zal moeten blijken, maar interessant is het wel. We blijven het volgen en moeten alert zijn op de gevolgen die dit heeft voor ons en de kwaliteit van onze leefomgeving.

Magdeburg, den 25.10.2018
Gemeinwohlorientierte Ansätze nachhaltiger Landnutzung standen im Mittelpunkt des Projektes SIGNAL, das nun zu Ende geht. Die beteiligten Organisationen aus Polen, den Niederlanden, Österreich und Deutschland besuchten und diskutierten in den vergangenen zwei Jahren die in an vielen Orten entstehenden und oft von bürgerschaftlichem Engagement getragenen Projekte, in denen sich Konsumenten und Produzenten gemeinsam für eine soziale nachhaltige Landwirtschaft engagieren. Beispiele waren u.a. das Urban Farming Projekt „Kleine Stadt Farm“ in Wien, die „Regionalwert AG“ in Deutschland oder die „Guten Fischer“ in den Niederlanden. Auf der Suche nach einer Antwort auf das Bedürfnis nach mehr Transparenz, Regionalität und Umweltfreundlichkeit von Lebensmitteln werden die Konsumenten in diesen Projekten oft auch selbst zu (Co-)Produzenten und zeigen sich mit den Landwirten solidarisch. In Wien unterstützt darüber hinaus eine Koordinierungsstelle der Stadt die Selbstversorgung der Bürgerinnen und Bürger.
Der internationale Austausch der Partner wurde unter der Leitung des Vereins Netzwerk Zukunft Sachsen-Anhalt von der EU als Erasmus+- Partnerschaft gefördert. Ziel war es, länderübergreifend Wissen über die neuen Ansätze regionaler Produktion und Vermarktung für die unterschiedlichen Regionen der Partnerländer nutzbar zu machen. Mehr Informationen unter: https://www.regionalbewegung.de/projekte/signal/

Mitarbeiterinnen der Bürgerinitiative Lebenswertes Bördeland und Diemeltal sowie der Zweigstelle des Bundesverbandes der Regionalbewegung mit Sitz in Borgentreich trafen sich vom 9. bis 11. April in Wien mit Partnern aus den Niederlanden, Österreich, Polen und Deutschland, um stadtnahe landwirtschaftliche Vorzeigeprojekte – sogenannte „Urban Gardening“ und „Urban Farming“ Projekte – zu besuchen. 

Unter dem Motto „Garteln in Wien“ haben sich in der österreichischen Landeshauptstadt viele Bürgerinnen und Bürger zu Initiativen zusammengeschlossen, die Gemeinschafts- und Dachgärten bewirtschaften oder Flächen im öffentlichen Raum bepflanzen und verschönern. Dabei werden die Aktiven von Konsumenten zu Produzenten. Sie nehmen ihre Versorgung selber in die Hand und liefern eine Antwort auf das zunehmende Bedürfnis nach mehr Transparenz, Regionalität und Umweltfreundlichkeit von Lebensmitteln. Unterstützung erhalten sie dabei auch von der Stadt Wien, die beispielsweise eine eigene Vermittlungsstelle für interessierte Bewohnerinnen und Bewohner am „Urbanen Gartenbau“ eingerichtet hat. Für viele Aktive spielt auch der nachbarschaftliche Austausch beim gemeinsamen Gärtnern eine Rolle, denn hier treffen Menschen unterschiedlichen Alters und Herkunft aufeinander.

Außerdem informierten sich die Teilnehmer über ein solidarisches Landwirtschaftsprojekt in Gänserndorf bei Wien. Eine Gemeinschaft von etwa 300 Menschen finanziert und unterstützt in dieser Initiative einen landwirtschaftlichen Betrieb durch die regelmäßige Zahlung eines Beitrages. Dafür erhalten sie wöchentlich Ernteanteile entsprechend ihrer Beitragshöhe und tragen gleichzeitig das Risiko von Ernteausfällen (z.B. durch Unwetter, Schädlinge) mit.

Der internationale Austausch der Partner wird von der EU im Rahmen des Projektes „SIGNAL: Soziale Innovationen gemeinwohlorientierter nachhaltiger Landnutzung“ gefördert. Im vorigen Jahr waren die Projektpartner bereits zu Gast in Warburg. Das länderübergreifende Wissen über die gegenwärtig an vielen Orten entstehenden, von bürgerschaftlichem Engagement getragenen, gemeinwohlorientierten Ansätze von regionaler Produktion und Vermarktung soll mit dem Projekt SIGNAL gefördert und für die unterschiedlichen Regionen der Partnerländer nutzbar gemacht werden.

Weitere Informationen zum Projekt „SIGNAL“ unter www.regionalbewegung.de/projekte/signal/

Veel Europese plattelandsregio’s staan voor dezelfde uitdagingen; demografische transitie, bevolkingskrimp, werkloosheid en een verschraling van de infrastructuur. In september 2016 is het startschot gegeven voor het door Europa gefinancierde project SIGNAL (Soziale Innovationen gemeinwohlorientierter nachhaltiger Landnutzung). Naast Onderzoeksbureau Elles Bulder, namens Nederland, nemen partners uit Duitsland (Netzwerk Zukunft Sachsen-Anhalt e.V. en Bundesverband der Regionalbewegung e.V.), Oostenrijk (SPES GmbH ) en Polen (Fundacja AgriNatura) deel aan het project. Doel van het project is de uitwisseling van kennis en ervaring en het stimuleren van samenwerking. De focus ligt daarbij op initiatieven die de regionale economie stimuleren en een bijdrage leveren aan het algemeen welzijn en duurzaamheid.

Van 25 tot en met 27 september vond in het kader van dit project een bijeenkomst plaats in Scheemda. In Herberg De Esborg werden presentaties verzorgd door:

• Barbara Rodenburg – Geertsema over het regionale keurmerk Waddengoud en de wijze waarop de Goede Vissers de beginselen van ‘slow fishing’ toepassen;
• Geek Slats van de Antea Group over het project Dubbele Dijk Delfzijl de zilte teelt waarmee in dit kader geëxperimenteerd zal worden; en
• Jan Beekman (manager Vaarrecreatie Waddenzee bij de Provincie Groningen) over werelderfgoed Waddenzee en het programma ‘Naar een rijke Waddenzee’.

Woensdag 27 september werd een excursie ondernomen naar Lauwersoog om de praktijk van de Goede Vissers te bekijken en te ervaren.

DvhN, vrijdag 19 augustus 2016

Van ‘rotte kies’ naar kloppend hart van de dorpsgemeenschap. De leegstaande rabobank in Wagenborgen krijgt dit najaar een nieuw leven als Steunstee: van voor en door de lokale bevolking.
Dorpsbelangen Wagenborgen werkt nu aan de verbouwing van het bankfiliaal. Dat staat sinds 2009 leeg en was de afgelopen jaren mikpunt van vandalen. Om verdere verpaupering van de locatie (midden in de dorpskern) te voorkomen, kocht Dorpsbelangen het pand begin dit jaar.
Als het werk klaar is, krijgt de vroegere bank een nieuwe functie als activiteiten- en vergadercentrum. Dorpsbelangen bekostigt het beheer en onderhoud uit de verhuur van de naastgelegen voormalige directeurswoning, zegt woordvoerder Marten Brandsma.
Steunstee gaat straks functioneren als inloopcentrum en uitvalsbasis voor het nieuwe Vrijwilligersnetwerk Wagenborgen. Dat initiatief is opgezet om compensatie te bieden voor de recente sluiting van zorgcentrum De Menterne.
Met inmiddels vijftig vrijwillers staat het netwerk de oudere dorpsbevolking bij met raad en daad. Zo coördineert het nu al een telefooncirkel, waarbij seniore Wagenborgers elkaar elke ochtend tussen 9.00 en 10.00 uur bellen om te controleren of alles goed is.
Verder kunnen ouderen via het netwerk onder meer een vrijwilliger regelen voor klusjes in huis of een chauffeur voor dokters- en ziekenhuisbezoek, danwel boodschappen doen buiten eigen dorp. Om de kosten te dekken, is een vereniging opgericht met inmiddels 150 betalende leden. Veder hoopt Dorpsbelangen op WMO-geld van de gemeente Delfzijl.
Steunstee en het Vrijiwliigersnetwerk zijn onderdelen van het Toekomstplan Wagenborgen dat Dorpsbelangen met de gemeente en woningcorporaties ontwikkelt om de leefbaarheid in het krimpdorp overeind te houden. Het eindrapport komt dit najaar.

Onderzoeksbureau Elles Bulder begeleidt de verschillende partijen om te komen tot het Toekomstplan Wagenborgen. Zie voor meer informatie Toekomstplan Wagenborgen.