26 september 2009 is het vijfhonderd jaar geleden dat de Cosmas- en Damianusvloed in het Dollardgebied ruim dertig dorpen met verwoestende kracht wegspoelde, en mens en dier verdronk. Een tragedie van ongekende omvang, waardoor het landschap radicaal veranderde en sociale structuren en familiebanden voor altijd verstoord werden.
Herdenkingsmanifestatie
Ter herdenking van deze Cosmas- en Damianusvloed zal dit jaar een groots opgezette manifestatie plaatsvinden aan beide zijden van de Dollard en daarmee ook aan beide zijden van de grens. Deze herdenkingsmanifestatie bestaat uit verschillende evenementen die door een groot aantal samenwerkende partijen worden georganiseerd. Een aantal daarvan wordt internationaal vormgegeven, zoals een symposium, een herdenkingsbijeenkomst en het dijkevenement.
Daarnaast vinden er dankzij lokale initiatieven kleinere manifestaties plaats, zoals een musicalvoorstelling, muziektheater, tentoonstellingen etc. Het totale programma is te raadplegen op www.stormvloed1509.eu.
Ain Licht veur elk Dörp
De kern van deze herdenkingsmanifestatie zal bestaan uit het eenmalig zichtbaar maken van de locaties van de verdronken dorpen door middel van lichtbundels die stralen vanaf schepen op de Dollard en vanaf de wal: ‘ain Licht veur elk Dörp’ – letterlijk: ‘een licht voor ieder dorp’. Vanaf zonsondergang zal door middel van licht en geluid het verhaal van de Cosmas- en Damianusvloed op theatrale wijze worden gepresenteerd.
Dit zal worden ingebed in drie gelijktijdig plaatsvindende dijkevenementen aan Duitse en Nederlandse zijde. Deze locaties zijn 1. de dijk bij de zeesluis bij Emden, 2. het voormalig booreiland bij Pogum en 3. de dijk bij Nieuwe Statenzijl. Hierdoor kunnen inwoners van de hele Dollardregio op centrale locaties het schouwspel bijwonen. De evenementen bestaan uit een individueel vormgegeven voorprogramma en een centraal vanuit Duitse zijde aangestuurd hoofdprogramma, dat tweetalig – afhankelijk van de locatie – aangeboden wordt.
De manifestatie brengt bewoners en bezoekers op een laagdrempelige wijze in contact met de bijzondere geschiedenis en culturele rijkdom van het gebied.
Het gedeelde noodlot en de verbondenheid van de bewoners van de Dollardregio vormen het kernbegrip in deze manifestatie. De actualiteit van bijvoorbeeld klimaatveranderingen, zeespiegelstijging, kustverdediging en natuurlijk waterbeheer komt hierdoor in een historisch perspectief te staan.
Historie
Vanaf de vijftiende eeuw wist de Waddenzee zich geleidelijk toegang te verschaffen tot het laaggelegen veengebied dat achter zuidelijke oevers van de Eems was gelegen. Verschillende stormen sloegen delen van dijken weg, waardoor het veengebied stukje bij beetje verdween. De Dollard bereikte door de Cosmas- en Damianusvloed zijn grootste omvang. Vanaf dit moment is men begonnen met eerst kleinschalige en later grootschalige landaanwinning. De zee liet een dikke laag vruchtbare zeeklei achter, waardoor dit gebied later tot ongekende landbouwwelvaart kon komen.
Het ontstaan van de Dollard is nog altijd onderwerp van allerlei studies en boeken en zal centraal staan op een symposium. De jongste interpretaties gaan uit van een ingewikkeld samenspel van factoren. Enerzijds klimaatveranderingen en toegenomen frequentie van stormvloeden in de vijftiende en zestiende eeuw, anderzijds de inklinking van het veengebied achter de Eemsoever, de mede hierdoor moeizamer wordende afvoer van (regen-)water vanuit het achterland en de falende zorg voor onderhoud van dijken en waterkeringen.
